苗族电影 《Muam nkauj xis thiab nuj xis lis》台词选译


前些天,有重温了一遍《muam nkauj xis thiaj nuj xis lis》这部苗族电影,对其中台词感触颇深,于是有了本文的整理。从这些台词中,也不难发现苗语中俗语典故和汉语有着非常密切的关系,也让我感觉到了目前苗语中经典词汇的失传之严重。希望这些整理出来的只言片语,能对广大苗语苗文爱好者有所帮助,那也不枉我此番心血了。

hnub tsis tau ntev, hmo tsis tau ntau

直译:还没过几天,还没过几夜

例句:hnub tsis tau ntev, hmo tsis tau ntau, koj twb tsis nco tej lus lawm.

例句翻译:还没过几天,还没过几夜,你就忘记了你说过的话。


nyuj ua nyuj thauj, nees ua nees tsis。

直译:牛造的事情牛自己拉,马闯的祸马自己驮。

例句:nyuj ua nyuj thauj, nees ua nees tsis, koj hais koj, koj yuav koj.

例句翻译:牛造的事情牛自己拉,马闯的祸马自己驮。你自己说过的话,你自己来承担。

zeej zam zeej, sam puj zam zeej. neeg zam tau, tab sis kev cai lij choj zam tsis tau.

直译:人让人,尚不让人。人可以忍让,道德法律不能忍让。

注释:尚在这里是社会上共同遵从的风俗的意思,前半句原来应该是汉语。


zeej txheeb txhaim, kab puj lis txheeb txhaim. neeg txheeb neeg, tab sis kev cai lij choj tsis txheeb.

直译:人亲人,道德法律不亲。人和人之间关系亲近,但是道德法律并没有亲近。

muam nkauj xis thiaj nuj xis lis

nyuj dag tsis tau nrog koj ntsaig kub, dev daj tsis tau nrog koj ntsais kaus.

直译:黄牛没有和你斗角,黄狗没有找你眦牙。

意思就是我在我的,没有和你扯上任何关系,这说辞大多用在别人无缘无故来找你麻烦的时候。

例句:nyuj dag tsis tau nrog koj ntsaig kub, dev daj tsis tau nrog koj ntsais kaus, tab sis muaj neeg sib tsis ncaj, muaj neeg siab tsis ncees, ....

例句翻译:黄牛没有和你斗角,黄狗没有找你眦牙,但是,有人心术不正,.......


tsis tau noj nqaij daig dab, tsis tau haus cawv daig ntsu.

直译:没有吃肉卡到脖子,没和喝酒呛到咽喉。

意思就是我没惹到你,没有和你发生半毛钱关系。


poj niam ua qaib qua, txiv neej thaij sawv sib tua.

直译:女人扮鸡叫,男人起来厮杀。

意思:男人为了女人争风吃醋互相残杀。


zeej tsis tub xwm los xwm tub zeej lawm.

直译:人不多事但是事来找人了。

意思:我不想惹是生非,但是总有事情来找我麻烦。


koj xa mus tsis dhau zoov, tsov txaij ntsaum txais qaum nroov; koj xa mus tsis txog zos, tsov txaij ntsaum txais qaum tos.

直译:你不送出林,老虎支背等。你送不到村,老虎把背撑。

意思:你事情没做完,送佛没送到西,所以别人可以趁机搞破坏,责任都在你。

ncauj pob taub, nplaig pob thawj.

直译:舌大嘴笨。

ntshe tsam tib neeg tsis ncaj tsis ncees, thiaj tsim teev tsim tsi los luj; ntshe tsam lub teb lub chaw tsis tiaj tsis tus, thiaj tsim nom tsim tswv los kav; ntshe tsam tib neeg muaj plaub muaj ntug thiaj tsim muaj kev cai lij choj.

直译:担心人们不公正,才制造了秤砣和秤来称量;担心这个世界不平等,才长生了政府官员来治理;担心人们发生争端,才编制了法律法规,出现了道德习惯。

tshav ntuj tsis txog qav quaj, qav quaj tsis txhob lam quaj.

直译:太阳出来不需要蛙叫,蛙叫不要乱叫。

意思:不到你说话的时候不要乱说话。


dej yuav muaj chaw ntus, tawv yuav muaj chaw ci.

直译:水会有地方流,柴会有地方烧。

意思:事情总会有水落石出、真相大白的时候。


vwb txab vwb liam, vwb txab kum hiam.

直译:胡言乱语,冤枉好人。


thaum yus tsis muaj kev zoo siab, yuav noj nqaij los tsis qab; tsis muaj kev sib nyiam, pw lua ke los tsis sov.

直译:心情不好的时候,吃肉也不觉美味;不相爱的人,睡在一起也不暖。


nyuj yuav nrog tswv los yog pub ntsev rau nyuj noj, dev yuav tsis tom los yog dev yuav paub yus ntxhiab.

直译:牛追随主人是因为主人给它喂盐巴;狗不咬你也需要它闻得出你身上的气味。


qaib tsis tau los ntshev ntsej, npua tsis tau los ntshav ntswg. 

直译:鸡还没有流耳血,猪还没有流鼻血。

意思:还没有歃血为盟,你不能指责别人的行为。

例句:koj qaib twb tsis tau los ntshev ntsej, npua tsis tau los ntshav ntswg, txawm luag yuav ua li cas los koj hais tsis tau.

例句翻译:你的鸡还没有流耳血,猪也还没有流鼻血,别人怎么做你也无权指责。(你们还没有达成协定,人家做事不需要经过你的意见)


ib nploog nto ntuj, ib nqag ntau ntsis, sib hlub mus tas ib txig

直译:一叶通天,一枝到顶,相爱走完一生一世。

婚礼上的祝福用语。


这些句子,笔者目前还不能准确理解,待更。

lub me cev nqia nqib, tw ncauj yiag tam nplooj nqeeb, thiaj ua tau txiv neej sib txeeb.

tim fab zeej xeeb li puj pheej, puj tsis lis teev tsheej; tim fab puam fab puj pheej, puj tsimli thawj zeej.

pom tom yawm kab, yawm kab yawm tsav; pom tom yawm hwv, yawm hwv yawm tswj; pom nom yog no, pom fwv yog tswj.

koj nyob koj nplog ntxheb, koj pw koj nplog ntxhoob, koj noj koj qaib, koj haus koj zoo, koj tsis paub txog XXX wb yaj li kub tsis ntswj, yaj li kub tsis nkhaus. chiv keeb li huam yuaj, chim yuaj li huam xeev, hauv yaj lis cob koob, xawb tooj lis pwv choj, xawb choj lis pwv lws. ua nkauj hnub ntsaug hli ,khiav ncaj ntsuab ntsab ntug.

kib xeeb laj tim mem.

Xab Lauj 125 13 0 2019-06-23